"Zoo Humain. De Blijde terugkeer van de barbaar"
"...In gedachten ga ik terug naar Blankenberge, terug naar mijn baarmoeder in het zand.
Ik was vijftien, misschien zestien, en had mijn broertje meegenomen
naar het standbeeld op de zeedijk.
Zouzou was nog maar dertien, maar hij was de enige die luisterde naar mijn ideeën.
"Stel je voor, Zouzou, dat Lippens en De Bruyne de negerslaven niet waren gaan redden.
Dat sultan Tippo Tip zijn gang was gegaan.
Wat was er dan van Congo geworden ?
Weet ik toch niet.
Een moslimstaat zou het geworden zijn, Zouzou..." (p.69).
Chokri Ben Chikha noemt Tippu Tip een sultan. Maar wat is de historische werkelijkheid ?
Lees H.L.WESSELING, "Verdeel en heers. De deling van Afrika",
1991, uitg.Bert Bakker, p.100-101 :
Het oostelijk deel van Kongo werd in de 19de eeuw beheerst door handelaars en kolonisten uit Oost-Afrika.
Dezen werden in die tijd doorgaans "Arabieren" genoemd, maar het waren in feite wat wij thans Swahili's noemen, dat wil zeggen Oostafrikanen uit het gebied dat nominaal onder gezag van Zanzibar stond.
De grootste potentaat in dit gebied, de man die een groot deel van Oost-Zaïre onder zijn gezag had gebracht, was Hamed ibn Mohammed, beter bekend als Tippu Tip.
Tippo Tip (1837-1905) was in Zanzibar geboren. Zijn vader was Arabisch, zijn moeder Swahili.
Hij was op jeugdige leeftijd naar de Kongo getrokken en had er zijn rijk gesticht aan de Lualaba.
Van circa 1870 tot 1890 was Tippu Tip de machtigste man van Oost-Kongo.
Zijn ondergeschikten stroopten grote delen van het land af op zoek naar ivoor en slaven.
Hij oefende een ware terreur uit.
Tippo Tip was nominaal ondergeschikt aan de sultan van Zanzibar en probeerde toen de Europeanen in dit gebied begonnen door te dringen diens soevereiniteit door de grote mogendheden erkend te krijgen, wat mislukte.
Zij erkenden de aanspraken van de sultan in het binnenland niet. Tippu Tip koos toen de zijde van Leopold II.
Hij was voor hem van 1887 tot 1892 goeverneur in Oost-Kongo.
Zo trad de grote slavenhandelaar in dienst van de grote slavenbestrijder.
Lees ook : M.MEREDITH, "De schatten van Afrika. Vijfduizend jaar rijkdom, hebzucht en ambitie,"
2014, uitg.De Bezige Bij, p.304 :
Sinds de tijd waarin Livingstone door dat gebied had gereisd, in 1871, viel Manyema onder de invloedssfeer van een machtige Zanzibarische handelaar, Hamid bin Mohammed el-Moerjebi.
Hij was beter bekend als Tippo Tip, een bijnaam die ofwel was afgeleid van zijn tic, een nerveus geknipper met zijn oogleden, ofwel, en dat hoorde Tippo Tip liever, van het geluid van geweerschoten.
Ogenschijnlijk was Tippo Tip, die in 1837 in Zanzibar was geboren als zoon van een Swahilische vader en een Omaanse moeder, trouw aan de sultan,
maar in werkelijkheid trad hij op als een onafhankelijk heerser die het grootste deel van de Boven-Kongo in zijn macht had.
In 1886 werd de rivierbasis bij Stanley Falls onder de voet gelopen door de eigenzinnige neef van Tippo Tip.
Om een kostbare confrontatie te vermijden bood Leopold op advies van Stanley Tippo Tip de positie van Gouverneur van Oost-Congo aan.
Hij mocht naar believen ivoor verzamelen ...
De aanstelling van Tippo Tip was echter maar een tijdelijke oplossing.
Leopold begreep dat op langere termijn een oorlog tussen de Kongo-Vrijstaat en Swahilisch-Arabische handelaren om de macht in oostelijk Congo onvermijdelijk was.
Leopolds beslissende krachtmeting met de Swahili-Arabieren van oostelijk Congo volgde kort daarna.
Die begon in 1892, toen eenheden van de Force Publique steeds dieper doordrongen in hun domein, waar ze ivoor plunderden.
Kapitein Guillaume Van Kerckhoven, officier van de Force Publique, pochte dat hij zijn zwarte soldaten tijdens militaire operaties vijf koperstaafjes betaalde voor elk mensenhoofd dat ze hem brachten.
In april 1893 veroverde de Force Publique Kasongo, een ommuurde stad met 50.000 inwoners aan de rivier de Lualaba die door Tippo Tips zoon Sefu als hoofdstad werd gebruikt.
(Wellicht is hier het optreden van Lippens en De Bruyne te situeren).
Merk op hoe beide auteurs elkaar tegenspreken in zake de ouders van Tippo Tip.
In ieder geval was Tippo Tip geen sultan, wel de leenman van de sultan van Zanzibar.
