5.01.2024

ILJA LEONARD PFEIJFFER, Alcibiades, uitg.de arbeiderspers, 2026


 GESPREK TUSSEN DE PERS TISSAPHERNES EN DE ATHENER TISSAPHERNES  :


"Juist, zei Tissaphernes. En met een democratie gaat het net zo. Als het staatsbestuur in handen is van het volk, beginnen zich facties te vormen die hun aandacht en energie meer richten op de bestrijding van rivaliserende facties dan op het algemene belang. Voor je het weet, wordt de democratie door haar interne verdeeldheid dermate inefficiënt en kortzichtig dat het volk zich van zijn eigen democratische instituties begint af te keren en de roep om een sterk leider steeds luider klinkt." (p.397)

Alkibiades : "De gedachte achter een democratie is het feit dat de macht door allen wordt gedeeld een garantie vormt tegen de mogelijkheid dat één individu alle macht naar zich toetrekt". (p.399)

Alkibiades : "De scheiding der machten die fundamenteel is voor het functioneren van een democratie, is in de praktijk een fictie. Het algemeen belang en langetermijnvisies met betrekking tot de toekomst van de staat gaan teloor in een kakafonie van deelbelangen, totdat het volk zich niet meer in zichzelf herkent en de mensen zich niet meer vertegenwoordigd voelen door politici die naar hun gejuich en applaus hongeren en de aanstelling van een autocraat, die orde op zaken stelt, een steeds noodzakelijker remedie begint te lijken" (p.400)

Tissaphernes : "Wil jij tiran van Athene worden ? vroeg hij mij opeens...

Alkibiades : "En jij vroeg ik. Wil jij koning van Perzië worden ?" (p.401)


Commentaar : Dit gebruik van het begrip "Scheiding der machten" is in dit boek een anachronisme. 

"Scheiding der machten" duikt pas op in de 17de en 18de eeuw in de geschriften van Locke en Montesquieu.

De wetgevende macht in Athene, 400 v. C : de volksvergadering of ecclesia met als voorbereidend orgaan, de BOULE.

De uitvoerende macht in Athene : Pericles, in feite een dictator.

De rechterlijke macht in Athene : de areopaag. 

Begrippen als ecclesia, boule en areopaag komen in dit, overigens magistraal werk, niet voor.